Eijsden 14 aug 2023
Geacht College van Burgemeester en Wethouders en raadsleden,
Zoals bekend is Milieu front Eijsden al vele jaren actief als belangenbehartiger van het milieu, dit in de breedste zin van het woord: waterkwaliteit, luchtkwaliteit, geluidsoverlast, geuroverlast, biodiversiteit, en veranderingen aan het landschap zijn issues die ons bezig houden. Dat is ook hard nodig want er is sprake van toenemende risico’s op grensoverschrijdende milieuproblematiek. De geplande biomassacentrale in Lixhe waarvoor recentelijk opnieuw de eerder geweigerde vergunning dreigt te worden afgegeven, toont de urgentie van actiebereidheid. Positief is dan ook dat de gemeente Eijsden-Margraten samen met de gemeente Maastricht en de Provincie bezwaar aantekenen tegen de firma Bee Green Wallonia die deze biomassacentrale bij de cementfabriek CBR wil bouwen.
Met dit schrijven willen wij u onze zorgen meegeven wat betreft de actiebereidheid van de gemeente aangaande ons milieu. Immers, de grensgemeente Eijsden-Margraten wordt ernstig bedreigd door een relatief groot aantal vervuilende industrieën en infrastructurele ontwerpen, die bij elkaar opgeteld ernstige schade kunnen toebrengen aan de volksgezondheid (zie bijlage bij deze brief). Limburg en vooral Zuid-Limburg kent het hoogst aantal chronische ziekten in vergelijking met alle andere provincies in Nederland, die deels verklaard kunnen worden door leefstijl en inkomen, maar waarin (langdurige) blootstelling aan milieufactoren niet opgenomen kon worden omdat deze niet systematisch gemeten wordt. Recent onderzoek laat zien dat met name ultrafijnstof (PM0,1) wel eens ongekende risico’s voor de volksgezondheid kan vormen. Daarom adviseert de Gezondheidsraad om ultrafijnstof structureel te gaan meten in het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit.
Eerder hebben wij, samen met een collectief van 55 hoogleraren uit deze regio, bij de – demissionaire – minister president een petitie ingediend met het verzoek om wetenschappelijk gefundeerde milieu- en gezondheidseffectrapportages op te stellen in de grensgemeente Eijsden-Margraten en hierover structureel, langjarig dus, met de Belgische autoriteiten in overleg te treden [1]. Ook bij de Provincie en de voormalige interim-burgemeester van Eijsden-Margraten heeft Milieu front Eijsden het belang hiervan kenbaar gemaakt. Daarbij is de wens uitgesproken om hierin samen op te trekken.
Dankzij het Schone Lucht Akkoord, waar ook de gemeente Eijsden-Margraten bij aangesloten is, zijn financiële middelen beschikbaar voor de aanschaf van extra meetpunten o.a. ook voor ultrafijnstof. Volgens de RUD komen de 4 extra meetpunten voor ultrafijnstof echter niet in de gemeente Eijsden-Margraten te staan. Er zou door de Provincie wel een extra meetpunt voor fijnstof (PM10 en PM2,5 plus roet en NO2) gepland zijn voor de Trichterweg 46 om de invloed en toename van de vervuiling vanuit Wallonië te kunnen meten. Er vinden momenteel op 6 plekken luchtkwaliteitsmetingen plaats in onze gemeente. Resultaten zijn niet publiekelijk beschikbaar en een analyse ontbreekt tot op heden. Bij navraag naar de stand van zaken van de meetpunten, geeft de gemeente Eijsden-Margraten aan niet volledig op de hoogte te zijn. Of er overleg plaatsvindt met de RUD hierover is evenmin bekend bij ons.
Milieu front Eijsden heeft recentelijk een uitgebreide analyse uitgevoerd van de beschikbare kennis over de grensoverschrijdende effecten van ultrafijnstof voor de regio Eijsden. De uitstoot van PM0,1 van vliegverkeer, vliegtuigturbines en vliegveldactiviteiten is momenteel onbekend. De luchthaven Liège-Bierset heeft grootse groeiplannen en met de voornamelijk Zuidwestenwind ligt de gemeente Eijsden-Margraten onder de uitstoot van ultrafijnstof. Daarom dient dit structureel gemeten te worden, zodat onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd kan worden naar de gezondheidseffecten van PM0,1 in deze grensgemeente.
Kortom, vanuit Milieu front Eijsden proberen wij geëngageerd mee te denken in het belang van de grensoverschrijdende milieuproblematiek. Wij stuiten daarbij vaak op gebrek aan medewerking vanuit de gemeente. Zo proberen wij regelmatig in overleg te treden met de betrokken ambtelijke staf maar het blijkt uitermate lastig om tot een afspraak te komen. Vragen die Milieu front Eijsden per email voorlegt aan de ambtelijke staf worden niet of pas na herhaaldelijke herinneringen beantwoord. Verzoeken om ons op de hoogte te houden van nieuwe ontwikkelingen worden niet of slechts zeer zelden gehonoreerd. Op één van de eerste werkdagen (27 maart) van de nieuwe burgemeester heeft Milieu front Eijsden om een gesprek met hem gevraagd via het Bestuurssecretariaat. Geen enkele reactie ontvangen en ook niet op de op 15 juni gestuurde reminder. We hebben dit besproken met de ambtenaar waarmee we, sporadisch, contact hebben. Antwoord van hem was dat een afspraak met de nieuwe burgemeester pas eind 2023 mogelijk is. Voorheen was het mogelijk om rechtstreeks te communiceren met B & W. Nu moet alles via het Bestuurssecretariaat dat géén ontvangstbewijzen stuurt, noch reageert op e-mails. Zo wordt de burger monddood gemaakt en dat kan toch niet de bedoeling zijn.
Zo is bijvoorbeeld onduidelijk wie de verantwoordelijke bestuurder is voor de grensoverschrijdende milieuproblematiek. Voorheen was dit de burgemeester maar in de taakomschrijving van de nieuwe burgemeester zien wij deze taakstelling niet beschreven staan. Graag horen wij ook de visie van de nieuwe burgemeester zodat wij op een aantal dossiers wellicht samen kunnen optrekken.
Momenteel zijn we met actiegroepen aan de overzijde van de Maas in gesprek om gezamenlijk een bezwaar in te dienen inzake de vergunningaanvraag van Bee Green voor de biomassacentrale. Partners die meedoen zijn: Stichting Goed leven in de Jekervallei, Visons Demain, representant van inwoners uit Visé, Stichting Milieu front Eijsden, Milieudefensie Maastricht, Défendons nos Villages met vertegenwoordigers uit Lixhe en Lannaye, de Limburgse Milieukoepel (Vlaanderen), het netwerk van 55 Zuid-Limburgse hoogleraren en Canopea (Waals Milieu-netwerk).
Om bezwaar aan te kunnen tekenen bij de Raad van State moeten we ons laten vertegenwoordigen door een advocaat. De kosten hiervan nopen ons tot crowdfunding.
Begin september verwachten wij de Milieueffectrapportage inzake de uitbreidingsplannen van CBR om 107,5 ha af te gaan graven in Belgisch buitengebied Kanne, Zussen en Eben-Emael. Het beoordelen van een MER vraagt om veel technisch inhoudelijke expertise en een visie op de samenhang der dingen, denk aan mergelafgravingen, waterpeil, vrachtverkeer, fijnstofontwikkeling, biodiversiteit, impact op vleermuizen in de grotten, onmogelijkheden landbouw, ontbossing, kwaliteit van wonen en leven, bestaansonzekerheid, mentale en sociale spanning, en uiteindelijk ook volksgezondheid. De impact van dit alles gaat ook de gemeente Eijsden-Margraten aan, al ontkent het Waals Gewest dit. Ook hier geldt dat samenwerking tussen Milieu front Eijsden en de gemeente zeer wenselijk en zelfs noodzakelijk is om tot een stevig verweer te kunnen komen en eisen te stellen t.a.v. het monitoren van een aantal relevante indicatoren.
Meer en meer lijkt de wereld te beseffen dat er serieus stappen gezet moeten worden om die wereld leefbaar te houden. Het is daarom moeilijk te begrijpen dat op een steenworp afstand van ons steeds opnieuw plannen worden gemaakt om die leefbaarheid om zeep te helpen. Werkgelegenheid en geldelijk gewin zijn voor Wallonië factoren waarvoor alles wijken moet en er wordt niet verder gekeken naar de consequenties.
Graag een ontvangstbevestiging van deze brief en wij vernemen met belangstelling uw reactie op dit schrijven.
Met vriendelijke groet,
Hein Wellen, namens Milieu front Eijsden
Maria Jansen als vertegenwoordiger van het collectief van 55 hoogleraren Universiteit Maastricht
BIJLAGE 1 ACCUMULATIE MIELIEUBELASTENDE BRONNEN RONDOM GEMEENTE EIJSDEN-MARGRATEN
Accumulatie van (huidige en toekomstige) milieubelastende bronnen. Deze brengen opgeteld schade toe aan milieu, natuur en volksgezondheid. Door de vigerende Zuidwesten windrichting is er veel overlast vanuit Wallonië in de gemeente Eijsden-Margraten
- Liège Airport heeft vergunning aangevraagd voor 63.000 (vracht)vliegtuigbewegingen per jaar. Nachtvluchten 20-30% reductie t.o.v. huidige aantal. Nachtslot pas ten einde in 2030. Ernstige slaapstoornissen in onze gemeente zijn hiervan het gevolg en slaapstoornissen leiden tot ernstige aantasting van gezondheid en kwaliteit van leven. Geluidsmetingen zijn aangevraagd maar niet in de vergunningaanvraag opgenomen;
- Maastricht Aachen Airport met doorgroeimogelijkheden. Binnen een straal van 100 km rondom de gemeente Eijsden-Margraten zijn 8 andere vliegvelden die in staat zijn om de vliegverkeeractiviteiten van MAA adequaat over te nemen. Desondanks is het besluit tot sluiting van MAA afgewezen. Verstoring van de rust voor inwoners én toeristen én de milieubelastende gevolgen voor natuur, milieu en volksgezondheid wegen blijkbaar minder zwaar dan economische (mogelijk onrendabele) activiteiten;
- Vergunningaanvraag van Bee Green Wallonia NV voor de bouw van een biomassacentrale in Lixhe ten faveure van cementfabriek CBR die per jaar 85.000 ton bewerkt houtafval, categorie B, kan verbranden. Vlaamse en Waalse minister kunnen onvoldoende gemotiveerd hun verschil van visie weergeven, waardoor de oorspronkelijke aanvraag opnieuw voorligt;
- Cementfabriek CBR in Lixhe waar jaarlijks 1,2 miljoen kubieke meter mergel wordt afgegraven (CBR is onderdeel van moederconcern Heidelberg Cement Group) en de uitbreidingsplannen van CBR om 107,5 ha af te gaan graven in Belgisch buitengebied Kanne, Zussen en Eben-Emael;
- Compostverwerking in Lixhe, naast CBR, zorgt voor geuroverlast in Eijsden;
- Envisan; nieuw initiatief om vervuild slib en verontreinigde grond te reinigen op een locatie direct gelegen naast het terrein van CBR in Lixhe. Reiniging vindt plaats door uitwassing en brengt veel risico’s mee. Op een paar kilometer afstand is reeds een dergelijke installatie in bedrijf en onduidelijk blijft waarom er een tweede locatie moet komen;
- In Tihange (56 km ten zuiden van Eijsden) staan drie kerncentrales langs de rechteroever van de Maas, in eigendom van energiebedrijf Engie Electrabel en Luminus (SPE). Over de veiligheid van de kerncentrale maken de inwoners van Eijsden-Margraten zich grote zorgen, ook al oordeelde de rechter in 2015 dat de kerncentrale, na sluiting in 2012 vanwege (vermeende) beschadiging in het omhulsel van de kernreactor van Tihange 2, herstart kon worden;
- De diesel- en zware stookolievrachtvaart op het Albertkanaal;
- De activiteiten op Trilogiport, de derde binnenhaven van Europa;
- De A2 dwars door de gemeente Eijsden-Margraten met veel lawaai-overlast en fijnstofdepositie;
- Het industrieterrein in Eijsden met o.a. EverZinc Nederland B.V. en Umicore Nederland B.V. voor de vervaardiging van anorganische basischemicaliën;
- De direct aan de grens gelegen Knauf Glaswolfabriek in Visé heeft een vergunning klasse 1 aangevraagd voor de inzameling en verwerking van als gevaarlijk geclassificeerd afvalisolatiemateriaal. Afval komt voornamelijk uit Duitsland en het blijft raadselachtig waarom juist de fabriek in Visé gekozen is om dit afval te verwerken en niet één van de 7 Duitse Knauf productielocaties.
[1] Binnen de gemeente Eijsden-Margraten geregistreerd onder zaaknummer ‘Z/21/143156’